Hiç düşündünüz mü? Bir gün 24 saat yerine 25 saat olsaydı hayatımızda ne tür değişiklik olurdu? Bazen çok yoğun olduğumuz, işlerimizi yetiştiremediğimiz zaman kendi kendimize mırıldanır dururuz. Keşke bir gün 25 saat olsaydı diye? Bazıları için ise gün veya hafta bitmek bilmez. Bu kişiler de günün, haftanın uzunluğundan yakınırlar.
Yani günün, haftanın, yılın uzun ve kısalığı görecelidir. Kişiden kişiye değişir. Bazen öyle bir anınız ve yaşantınız olur ki, bu dönemde yaptıklarınız ve yaşadıklarınızla sanki bir ömür gibi yaşamış olursunuz. Bazen de öyle boş geçen zaman dilimleri de vardır ki, sanki bir ömür hiç yaşamamışsınız gibi gelir sizlere?
Günümüzde onlu sistem kullanılmasına rağmen neden; bir gün 24 saat, bir hafta 7 gün ve bir yıl 365 gündür? Bu ayrımı kim yapmıştır? Ne zamandan beri kullanılmaktadır? İşte ayrıntılar.
Neden Bir Gün 24 saattir?
Eski medeniyetlerden Mısırlılar; bilim, sanat, edebiyat gibi pek çok alanda, kendisinden sonra gelen medeniyetlere öncülük etmiştir. Mısır, günü parçalara ayıran ilk medeniyettir. Günü, güneşin hareketlerine göre düzenlemişlerdir. İlk güneş saatleri, yere dikilen ve gölgenin uzunluğu ve yönünü gösteren kazıklardır. Mısırlılar ise bunu geliştirmişlerdir. Yere yerleştirdikleri T şeklindeki bu çubuklar sayesinde güneşin doğumu ve batımı arasındaki mesafeyi 12 kısma bölmüşlerdir. İşte bu bugünkü güneş saati uygulamalarının temelini oluşturmaktadır. Mısırlılar, gündüz çalışan bu sisteme karşılık gece çalışan bir sisteme ihtiyaç duymuşlardır.
Gökbilimi konusunda da çalışmalar yapan eski Mısırlılar gökyüzünü eşit parçalara bölen 36 tane yıldız kümesi belirlemişlerdir. Bu yıldız kümelerini değişik şekillerde eşleştiren Mısırlılar, gecenin geçişini 18 yıldızla karanlık zamanı ise 12 yıldız ile eşleştirdi. Bu eşleştirilen 12 yıldızın ortaya çıkması 1 saati gösteriyordu. Daha sonra sistemi biraz basitleştiren bilim adamları 12 yıldızın geçişini gösteren 24 yıldızdan oluşan bir sistem kullandılar. Böylelikle gün; 12 saati gündüz, 12 saati gece olmak üzere bölünmüş oldu. Bu olayların devamında ise 24 saatlik bir gün kavramı ortaya çıktı. Fakat saatin sabit uzunlukta kullanıldığı dönem daha sonralara rastlamaktadır. Bu dönem ise Helenistik dönem gökbilimcilerinin hesaplama yapmak için sistem kurdukları dönemdir. Sabit uzunluktaki saatlerin kullanılası ise daha sonraki yüzyıllarda gerçekleştirilmiştir. Bu dönem 14. yüzyıllara rastlamaktadır.
Bir Saat Neden 60 Dakikadır?
Günümüz onluk sayı sistemi en yaygın olarak kullanılan sistemdir. Başta Mısırlılar olmak üzere birçok medeniyet günü küçük parçalara ayırmışlardır. Farklı sayı sistemleri de kullanan bu medeniyetlerin kullandığı sayı sistemleri arasında 12’lik ve 60’lık sayı sistemleri de vardır. 60 sayısının neden kullandıkları kesin olarak bilinmemektedir. Günümüz mantığı ile düşünüldüğünde 60 sayısı; 1,2,3,4,5, 10, 12, 15, 20 ve 30 ile bölünebilen en küçük sayıdır. Ayrıca kesirleri ifade etmek için uygun bir sayıdır. Aynı bir elle sayılabilecek en büyük sayının 60 olmasıdır.
Niçin 12’lik ve 60’lık Sistem?
Kesin olmamakla beraber eski medeniyetlerin 12 ve 60’lık sistemi seçmelerinde en büyük etkenlerden biri elimiz ve elimizdeki eklemlerin sayısı olabilir. Çünkü parmakta bulunan eklemler başparmağı kullanarak 12’ye kadar saymaya imkân sağlamaktadır. Artık günümüzde bu hesaplama sistemi kullanılmamaktadır. Bununla beraber koordinatlar, açılar ve zaman ölçmek için bu sistem kullanılmaktadır.
Bir Gün Aslında 24 Saat Midir?
İlkokuldan ömrümüzün sonuna kadar duyduğumuz, bir günün 24 saat olduğudur. Doğru bildiğimiz yanlışlardan biri de budur. Çünkü Dünya’nın kendi etrafındaki bir dönüşünü tamamlaması 24 saat değil, tam olarak 23 saat 56 dakikadır. Belki de çoğumuzun bilmediği iki farklı türde gün vardır. Bu günler, yıldız günü ve güneş günüdür. Yıldız günü, Dünya’nın 360 derecelik bir dönüşünü tamamlanmasıyla ölçülen güne denir. Güneş günü ise Güneş’in konumuna göre belirlenmiş bir gündür. Muhtemelen insanlar günü, Dünya’nın tam dönüşüne göre değil, Güneş’in gökyüzündeki konumuna göre belirlemişlerdir.
Günümüzde kullandığımız takvimlerde güneş günü yılda 365 gündür. Fakat Dünya, yılda 366 kez tam bir dönüş yapar. Bu da yıldız gününe eşittir. Bizim bilmediğimiz yıldızların bizim sayemizde her gün yaklaşık dört dakika daha erken doğuyor olmasıdır.
Kısaca, insanların bir günü 24 saate bölmelerinin sebebi, insanların böyle istemiş olmaları olabilir. Aynı zamanda işlerini planlamak ve planlı bir şekilde yürütmek olabilir. Pekâlâ, elinizde imkân olsaydı siz günü, haftayı, ayı ve yılı kaç parçaya bölerdiniz? Kimin aklına geldi bu günü 24 saate bölmek diyebilirsiniz. Daha iyi bir çözüm yolu düşünüyorsanız şimdiden paçaları sıvayın! Geleceğin tarihe geçecek mucitlerinden olabilirsiniz!
